Hendrik ter Haar, Ruurlo's geleerde

Hendrik ter Haar (1539-1599) was een beroemde Ruurlose boerenzoon uit mijn tijd. Toen hij groot was, noemde hij zich Henricus Harius Sicamber. Maar hij was ook een geleerde geworden. Van hem zijn er nog gedrukte boeken en gedichten in het Latijn bewaard. Die zijn dus meer dan 400 jaar oud!

Zijn jeugd

Hendrik woonde op een boerderij vlakbij het kasteel Ruurlo. De boerderij heette de Grote Haar, tegenwoordig Haarweg 3. Mijn broer Evert was een vriendje van Hendrik. Toen ze groot waren, gingen ze samen naar school. Ze hielden altijd contact. Hendrik studeerde aan de eerste universiteit in de Nederlanden, in Leuven (tegenwoordig België). Dat was in mijn tijd nog heel bijzonder.

Contact met Ruurlo

Hij werkte als baas (rector) van de Latijnse school in Zutphen. Later vluchtte hij naar Duitsland vanwege de Tachtigjarige Oorlog. Hij is nog wel een paar keer in Ruurlo geweest. Ook schreef hij brieven aan zijn familie in Ruurlo. Bijvoorbeeld aan zijn oom Conrad de Vendt. Ze klagen daarin over de ellende van de oorlog en de armoede in Ruurlo.

De familie De Vente woonde op de plek waar tegenwoordig hard wordt gewerkt aan het nieuwe Industrieterrein bij de rondweg van Ruurlo. Een paar maandjes terug zijn er opgravingen gedaan naar de oude boerderij. Men vond de resten van een huis met een gracht eromheen. Misschien wel een soort mini-kasteeltje! Zie de plattegrond hieronder.

Hierboven zie je de handtekening van Coenraad.

Gedicht voor mijn broer Evert

Toen mijn broer Evert erg ziek werd, heeft Harius een lang gedicht voor hem geschreven. In het Latijn. Hij probeerde Evert een beetje op te beuren. Maar hij wist dat Evert zou sterven. Hier een stukje uit zijn gedicht (waarschijnlijk rond 1575):


“dat je gebruik hebt gemaakt van doktoren, maar geen verlichting hebt gevonden en dat je geen hoop op leven had, maar dat je overgeleverd was aan kwalen. (…) Ik heb gemeend dat jouw ziekte de mijne was. Dit is slechts vanaf de geboorte en de gewone ervaring van het leven en onze vriendschap vanaf de jeugd bewijst zich sterker. (…) Het ga je goed.”

In mijn tijd, de Renaissance, gingen de mensen weer lezen over de Griekse en de Romeinse tijd. Hendrik ter Haar wist daar alles van. In zijn gedicht noemt hij ingewikkelde dingen als het “Attische geslacht” en de “Muzen”. Hij vergelijkt de pijn van Evert met die van Socrates en Jezus Christus.

Met dank aan: Peter ten Arve, Wassenaar.